Hata Türleri, Etkileri ve Kritiklik Analizi (FMECA), bir sistemin veya ürünün potansiyel hata modlarını alttan yukarı olacak şekilde belirlemek, etkilerini ve kritikliklerini analiz etmek için kullanılan sistemli ve yapılandırılmış bir metodolojidir. FMECA, Hata Türleri ve Etki Analizi (FMEA) metodolojisinin kritiklik değerlendirmesini içeren bir genişlemesidir.
FMECA aşağıdaki adımları içerir:
1. Hata Modlarının Belirlenmesi: İlk adım, sistemin veya ürünün potansiyel hata modlarını belirlemektir. Bir hata modu, bir bileşenin veya sistemin amaçlanan fonksiyonunu beklenen performans gereksinimlerine uygun bir şekilde yerine getirememesi durumudur.
2. Hata Etkilerinin Belirlenmesi: Hata modları belirlendikten sonra, her bir hata modunun etkileri veya sonuçları belirlenir. Bu, her bir hata modunun sistemin veya ürünün performansı, işlevselliği, emniyeti, güvenilirliği veya diğer yönleri üzerindeki etkisini anlamayı içerir.
3. Önem Seviyelerinin Atanması: Her bir arıza türü, etkisinin potansiyel etkisi temel alınarak bir önem seviyesi atanır. Bu genellikle sayısal bir ölçekte veya nitel bir tanımlama ile yapılır ve farklı arıza modlarının önemini önceliklendirmek ve hangi modlarının kabul edilebilir hangilerinin kabul edilemez olduğunu belirlemek için kullanılır.
4. Hata Sebeplerinin Analizi: Her bir kata modunun sebepleri analiz edilerek temelde yatan nedenler belirlenir. Bu, tasarım hataları, imalat hataları, çevresel koşullar veya insan hataları gibi faktörleri incelemeyi içerir. Temel sebepler, düzeltici ve önleyici önlemleri yönlendirmek için belirlenir.
5. Hata Modu Olasılığının Belirlenmesi: Her bir modunun oluşma olasılığı veya ihtimali değerlendirilir. Oluşma olasılığını belirlemek için geçmiş veriler, uzman görüşleri veya güvenilirlik tahminleri gibi faktörler kullanılabilir.
6. Tespit Edilebilirliğin Değerlendirilmesi: Her bir hata modunun istenmeyen sonuçlara yol açmadan önce tespit edilebilme veya tanımlanabilme yeteneği değerlendirilir. Bu, hata modunu etkin bir şekilde tespit etmeyi veya önlemeyi sağlayabilen tespit yöntemlerini, izleme sistemlerini, muayene veya testleri içerir.
7. Kritiklik Hesaplama: Kritiklik, önem seviyesi, oluşma olasılığı ve algılama yeteneği beraber değerlendirilerek belirlenir. Bu, her bir hata moduyla ilişkili riskin nicel veya nitel bir ölçüsünü sağlar. Kritiklik ne kadar yüksekse, hata moduna yönelik önem ve öncelik o kadar fazla olur. Kritiklik değerlendirilmesinin ilgili standartların / müşterinin / üretici firmanın kriterlerine uygun bir şekilde yapılması önemlidir.
FMECA, organizasyonların potansiyel arıza türlerini belirlemesine, etkilerini anlamasına ve riskleri azaltmak için önlemleri önceliklendirmesine ve sistemin veya ürünün güvenilirliğini, güvenliğini ve performansını geliştirmesine yardımcı olur. Bu analiz yöntemi, havacılık, otomotiv, savunma, sağlık, imalat ve mühendislik gibi çeşitli endüstrilerde yaygın olarak kullanılmaktadır.